Project: La Guerre, des mélodies des guerres passées
Mirjam Wesselink de Barrientos – Sopraan
Mikhail Bezverkhni – Viool/Altviool
Michael Goldort – Gitaar
Naast composities van Ravel en Lorca zijn in dit programmavoorstel ook werken van twee opmerkelijke Belgische componisten opgenomen nl. de Gentse Jan de Brabandere en Thadé Geisler-Wyganowski, overlevende van het concentratiekamp Sachsenhausen die na de tweede wereldoorlog de rest van zijn leven in Brussel heeft doorgebracht. Over werken en componisten volgt hier nu een kleine uiteenzetting.
Maurice Ravel (1875-1937)
– Liederen en instrumentaal werk van Maurice Ravel.
Maurice (of Joseph-Maurice) Ravel (Ciboure, 7 maart 1875 – Parijs, 28 december 1937) was een Franse componist van Zwitsers-Baskische afkomst. Tijdens de Eerste Wereldoorlog diende Ravel zijn vaderland als vrachtwagenchauffeur in het leger, nadat hij als jongeman wegens zijn geringe postuur was afgekeurd voor militaire dienst. Ondanks zijn opgelaaide vaderlandsliefde behield hij afstand tot pleidooien om Oostenrijkse en Duitse componisten niet meer uit te voeren. In 1916 moest Ravel ziek vanuit Duitsland naar Frankrijk terugkeren. In 1928 componeerde hij onder meer het pianoconcert in D voor de linkerhand “Concerto pour la main gauche”. Dit stuk werd geschreven voor Paul Wittgenstein (de broer van Ludwig Wittgenstein) die in de eerste wereldoorlog zijn rechterhand was verloren. Ravel was zeer honkvast. Wel maakte hij in 1928 een grote concertreis door de Verenigde Staten en Canada. In hetzelfde jaar kwam de Bolero tot stand dat zijn bekendste werk zou worden.
–
– Een aantal liederen uit o.a. de cycli “
Federico García Lorca (1898-1936)
– “Canciones Españolas Antiguas” de Federico García Lorca.
Lorca, vooral bekend als schrijver, verzamelde samen met bevriend componist Manuel de Falla veel oud-Spaanse liederen welke hij vervolgens van een piano-begeleiding voorzag. Naast dichten was hij ook regisseur, toneelschrijver en theatermaker en trok hij met een groep van volkstheater rond in den lande. Toen tijdens de burgeroorlog Franco vanuit Spaans-Marokko arriveerde in het zuiden van Spanje en Lorca daar juist aanwezig was werd hij, gewantrouwd wegens zijn vrije denkbeelden, gefusilleerd op straat. Zijn lichaam is nooit terug gevonden.
Prof. Jan De Brabandere (1928)
– Het lied “Geliebtes Kind sei stark” van Professor Jan de Brabandere naar een gedicht van weduwe von Stauffenberg. Stauffenberg pleegde een mislukte aanslag op Hitler en werd in 1944, in het bijzijn van zijn vrouw, opgehangen. Nina von Stauffenberg heeft de rest van de oorlog in gevangenschap doorgebracht. De eerste uitvoering van dit lied vond plaats in de jaren tachtig voor TV Mainz, bijgewoond door de weduwe von Stauffenberg. Later heeft de Brabandere dit lied persoonlijk aan mij opgedragen.
De Brabandere is geboren in Gent in 1928 en studeerde na Latijns-Griekse Humaniora filosofie-psychologie-theologie te Leuven aan de faculteit Sint-Thomas. Tevens studeerde hij orgel en compositie aan de conservatoria van Leuven en Gent en moderne koorcompositie aan de Accademia Santa Cecillia te Rome (Italië).
Hij was laureaat van de “Fulbright Competition” en behaalde een studiebeurs voor de Colombia University New York (U.S.A) met “Symphony of the Sea”. Andere prijzen: Italiaanse IIde Prijs van Rome. Unicefprijs van Lausanne. Hij woonde gedurende lange tijd in Vaticaanstad Rome, nu heeft hij zich gevestigd in het Begijnhof te Gent. Jan de Brabandere heeft zich altijd zeer met het thema oorlog en in het bijzonder de WO II bezig gehouden waar hij diverse verhandelingen over schreef.
Thadé Geisler-Wyganowski (1913-1989)
– Instrumentaal werk van Thadé Geisler-Wyganowski.
Thadé Geisler-Wyganowski werd geboren in Parijs uit een Zwitsers Joodse vader en een Poolse moeder, die een uitstekend pianiste was. In 1923 keerden beide ouders terug naar het Poolse Varsovie waar Thadé zich al snel ontwikkelde als een wonderkind op de viool. Aan het begin van de tweede wereldoorlog belandde hij in het concentratiekamp Sachsenhausen waar hij verplicht muzikale voordrachten ten gehore moest geven. Na de beëindiging van de tweede wereldoorlog en Sachsenhausen wonder boven wonder overleefd te hebben, zocht hij als een gebroken man zijn toevlucht in België waar hij zich in Brussel vestigde. Tevergeefs heeft hij daar geprobeerd zijn carrière als vioolvirtuoos opnieuw op te bouwen. Zijn algehele gezondheid en hartproblemen speelden hem daarbij zeker parten. Uiteindelijk hield hij zich vooral bezig met vioolbouw en met name innovatie van de kam. (de typische Geisler-kam). Na zijn dood heeft zijn vrouw, Marie-Thérèse zijn gehele muzikale nalatenschap, waaronder vele liveopnames en composities, gedocumenteerd en overgedragen aan Mikhail Bezverkhni die al zijn werken op CD heeft gezet. Voor dit programma heeft Mikhail twee werken uitgekozen:
– “Mélodie Juive” voor viool solo [audio:Melodie_Juive_-_(Geisler_Wyganowski).mp3]
Pauline Viardot-García (1821-1910)
Zangeres en componiste Pauline Viardot-García heeft weliswaar weinig van doen met de periode van beide wereldoorlogen maar zij heeft veel concertreizen naar Rusland gemaakt in een tijd dat dit land niet alleen een grote bloei kende maar tevens ook werd gekenmerkt door interne onrust en regelmatige oorlogvoering met de omringende landen.
Berceuse Cosaque (op een gedicht van Lermentoff) gaat over het in slaap wiegen van een kind terwijl vader op grote afstand vecht tegen de Lesghins. “Als het uur van het gevecht daar is, herinner je dan dat ik van je houd.”